ميثم رياحي از همين دست شاعران است؛ شاعري كه بدون امضا مي‌توان به جغرافياي زندگي‌اش پي برد؛ جغرافيايي سبز، شاعري صميمي كه با زباني سالم خوب عاشقانه مي‌سرايد و امروز با چند شعر مهمان آينه‌هاي روبه‌روست.

و باز

مي‌آيي

پنهان ‌در سبد‌هاي انگور

با چهره‌اي

كه فنجانم را كامل مي‌كند

اينجا تنها

از ميان دست‌ها

مانند شبي

كه خودش را گم كرده است

با تمام تفاوت‌ها

با تمايلم به نگاه به برف

تو

چشمان باد را

به تاخير مي‌اندازي و

شاخه‌هاي گيلاس

راه مي‌افتند در اندامم

حالا

وقتي در اين هوا

از سرگيجه‌هاي باغ خوابم برده و

توازني شكل گرفته است

چه فرق مي‌كند كه تو

با بهار بنشيني و

در استكان چاي بزرگ شوي

يا در امتداد ماه

بروي و

خودت را تحويل دهي

من

اينجا

با كلمه‌اي قرمز

از كاكتوس مي‌گذرم

بگذريم كه هميشه

صورتم به شكل سوالي

در دستت بود و

صداي افتادنم در تو

لب‌هايم را مي‌لرزاند

ديگر، بايد باور كنم

اين قلب من است

كه در سينه تو مي‌زند

اين، صداي پچ‌پچ چشمان تو است

كه در پوست من نمي‌گنجد

بايد باور كنم

تعارف مژه‌هايت را

و اين مساله ساده را كه با هم

روي يك ميز ، با خوردن عسل

از صبحانه لذت ببريم

مردم شهر

راست مي‌گويند

مجنون تويي

كه ليلي من شدي!

يعني درخت و رودخانه و باران و سنگ و دريا، در شعر گذشته ما در واقع نشانه‌هايي هستند براي بيان ذهنيت‌هاي شاعرانه و همان درخت و رودخانه واقعي و محسوس و طبيعي نيستند.

اين بحث به‌گونه‌اي ديگر هم مطرح شده است و آن اين‌كه شعر قديم حاصل تجربه‌هاي عيني و حسي نيست، بلكه حاصل مطالعات شاعر در ديوان‌ شاعران ديگر و تخيلات و عادت‌هاي ذهني اوست. بنابراين اشيا و پديده‌هاي شعر او، محسوس و ملموس نيست. او شمع و گل و پروانه و عاشق و معشوق را در اشعار ديگران ديده و به همان كيفيت در شعر خود به كار برده است. اما سخن بر سر اين است كه درون‌گرايي و برون‌گرايي در اشعار همه شاعران در همه دوران‌ها ديده مي‌شود و در هر دوره و حتي در شعر هر شاعر ممكن است يكي از اين دو پررنگ‌تر باشد و هيچ‌يك از اين دو شيوه نگاه به جهان بر ديگري برتري ندارد. ديگر اين كه شعرهايي كه حاصل تجربه‌هاي عيني سراينده است در برابر شعرهاي تقليدي، در آثار همه شاعران بزرگ وجود دارد و هيچ شاعري نيست كه از تقليد و تأثير مصون باشد. روشن است كه گذار زمان و اقبال جامعه ادبي و ارزيابي‌هاي علمي معيار نسبي خوبي است براي شناخت خلاقيت و جدا كردن آن از تكرار و تقليد.

با همه پيچيده‌نويسي‌هايي كه در بيان مدرنيته و وجوه مختلف آن به‌كار مي‌رود و با همه اصطلاحات و تعابيري كه براي زينت بخشيدن به اين شيوه نگاه به جهان وضع شده است براي آن‌كه بگويند مدرنيته كشف بزرگ و بي‌سابقه قرن‌هاي اخير است؛ اگر نيك بنگريم نه آنچه مدرنيته بيان مي‌كند چندان پيچيده است كه نيازي به اين‌همه دشوارگويي داشته باشد و نه حتي اين شيوه نگاه به جهان و انسان چندان تازه و بديع است كه چشم‌ها را خيره كند.

خلاصه سخن مدرنيته اين است كه در جهان هيچ راز و رمز و هيچ معنايي، وراي آن‌چه محسوس و مشهود است وجود ندارد و آنچه به‌عنوان معنويت، عالم معنا، متافيزيك، خالق جهان، معاد، عشق، كمال، رسالت انبيا، جهان غيب و از اين قبيل مفاهيم در فرهنگ بشري است، چيزي غير از خيالات و اوهامِ انسان پيش از دوران مدرن نيست، انساني كه به دليل نقص دانش، پاسخ علمي و تحليل عقلاني براي پديده‌هاي جهان نداشت و ناگزير با خيال و وهم، براي خويش عالم معنا و جهان غيب ساخت و ناشناخته‌هاي جهان را به آن عالم خيالي منتسب كرد. يكي از شاعران باورمند به مدرنيته گفته بود كه عشق چيزي نيست غير از علاقه يك زن و يك مرد به هم و وصال عبارت است از هم‌بستري آنان با هم و هرچه افزون بر اين است خيالات و اوهام است. به همين سادگي!

اما به‌راستي آيا انكار جهان غيب و عالم معنا و اتكا به حواس پنج‌گانه و عقل استدلالي براي شناخت جهان به اندازه تاريخ بشر سابقه ندارد؟ آيا همه پيامبران در ميان مخالفان و منكران خويش با گروهي از باورمندان به اين نگرش مدرن رويارو نبوده‌اند؟ آيا انسان‌مداري (اومانيته) كه گل سرسبد رهاوردهاي جهان مدرن است از قديمي‌ترين نظريه‌هاي صاحبان قدرت و ثروت نيست؟ آيا انسان پيش از دوران مدرن، وقتي مسحور و شيفته زيبايي يك شاخه گل مي‌شد، نمي‌دانست كه اين گل چيزي نيست غيراز مقداري عطر و رنگ و برگ؟ يا مثلاً عقلش قد نمي‌داد كه معشوق چيزي نيست غيراز مقداري پوست و گوشت و استخوان و چربي؟ يعني همين چند تا ميكروسكوپ و لوله آزمايشگاه و كامپيوتر و جدول تناوبي عناصر توانسته‌اند تمام حقايق جهان را كشف كنند و انسان را از زنجير اوهام و خرافات برهانند؟

اسماعيل اميني ‌
‌ شاعر و پژوهشگر

شعرهاي صالحيان در اين مجموعه تا حدودي بدون دغدغه زباني سروده شده‌اند و بيشتر آميخته با فلسفه و طرح روايت‌هاي كلان است. نگرش مفهومي به وقايع و ايجاد تصاوير چند لايه‌اي و گاهي هم تكثر روايي از شگردهاي كار صالحيان است: سنگ روي سنگ بند نمي‌ماند ‌/‌ و قلب درون قفسي ابدي‌/‌ هر چند مانده باشد ‌/‌ اين جا كوه‌ها آسمان را مي‌مكند ‌/‌ و گوشواره نهرها ‌/‌ ديگر سنگ نيست!

اما نكته‌اي كه در همين ابتدا بايد تاكيد كنم اين است كه انتشار يك كتاب حاصل زحمات توامان و متقابل نويسنده و ناشر است و با كمي وقت بيشتر مي‌توان از بسياري از ايرادها و آسيب‌هاي نشر كاست. ظاهرا صالحيان به همراه ناشر در ويرايش نهايي شعرها قبل از چاپ زياد حساسيت نشان نداده‌اند و اين باعث شده بعضي اشكالات تايپي به مفهوم‌سازي شعرها صدمه بزند.

1ـ و اين گردالي ترين نقطه‌اي يست كه احتمالا «و اين گودالي‌ترين نقطه‌ايست» صحيح است. ص19

2ـ و تطفين گل‌هاي رو به خورشيد كه «و تدفين گل‌هاي رو به خورشيد» صحيح است. ص 51 و 52 كه تطفين كلمه‌اي عربي است و هر چه هم گشتم معناي آن را پيدا نكردم.

فضاهاي عيني در اين كتاب موج مي‌زنند شاعر مي‌توانست با درگير كردن تصاوير آشنا با كاركردهاي جديد به فرا واقعيت (فراعيني) دست يابد. در اين ميان «زمين» كلمه‌اي است كه بيشترين كاربرد را در شعرهاي اين مجموعه دارد با 28 بار حضور لابه‌لاي سطرها.راوي در زمين مي‌چرخد و به دنبال چيزي مي‌گردد خواننده را هم به دنبال همان چيز مي‌گرداند. اما اشكال كار اينجاست كه «زمين» در بيشتر شعرها كاربردي تكراري دارند و همين باعث شده شاعر گاهي دچار لفاظي شود.

و حالا تو زمين را رصد...نه! ص 23ـ آهاي بادبان‌ها را بكشيد زمين كجاست؟ ص 25ـ زمين زوزه‌اي كشيد ص 26ـ زمين لباس عروسي‌اش را پوشيده است ص 42ـ آري زمين عروس گونه خواهد رقصيد ص 43

گاهي هم شعر به شعار تبديل شده است:

ـ من در تمام چشم‌هاي بي‌حاصل ‌/‌ و تطفين «تدفين» گل‌هاي رو به خورشيد‌/‌ سياهي‌هاي عشق را تجربه خواهم كرد ـ ص 52

آزاده صالحيان در اين مجموعه نشان داده است كه تجربه زيستي خوبي دارد و كاملا محيط اطرافش را مي‌بيند و مي‌شناسد. ذهن خلاق شاعر در بسياري از شعرها با پذيرش روايت‌هاي آشنا مفاهيم و موقعيت‌ها را بازآفريني مي‌كند. سعي مي‌كند تعريف تازه‌اي از اتفاقات حاضر ارائه دهد و در فضاهاي بينامتني «intertextual» و ارجاع‌هاي درون متني، براي پيوستن به جهان موجود در سطرها حركت مي‌كند. اما تلاش كرده به تكرار دچار نشود اين نگاه در كليت فضاي شعرها وجود دارد. در بعضي شعرها اين تلاش به نتيجه رسيده است مثل شعر صفحه 72 كه يكي از موفق‌ترين شعرهاي مجموعه «مترسك‌ها حلبي راه مي‌روند» است:

معدل اين همه كلاغ‌/‌ مي‌شود گنجشك‌هاي نوپا‌/ كه قب قب هاشان را باد نينداخته‌اند!‌/‌ و اين همه مرغ‌/‌ چينه دانشان پر شده است‌/‌ از‌هاي و هوي اين نو پا ‌/‌ اينجا ستون است پشت تمام اين همه چينه دان‌/‌ سرت را بيرون بياور‌/‌ اين ساحل همه‌اش قرمز است!

با استفاده از كاركردهاي زبان است كه شاعر مي‌تواند به خلق تصويرهاي ناب دست بزند. با پيوند روابط عناصر زباني و تركيب واحدهاي زباني در جهت عبور از زبان‌‌پريشي (زبان‌پريشانه) و ايجاد فضاسازي بخصوص به استقلال زباني برسد. هر چند مهندسي چيدمان كلمات در اكثر شعرهاي اين مجموعه خوب به چشم مي‌آيد و شاعر با استفاده از مناسبات دقيق و عيني ما بين واژه‌ها و سطرها كيفيت تصويري خاصي به بسياري از شعرها بخشيده است. البته خروج از زبان نُرم و ايجاد روابطي فراتر از زبان عادي به اين معنا نيست كه از معناي اصلي شعر دور شويم بلكه مي‌توانيم با روابط غير عادي سطرها و كاركردهاي كلامي فراتر از خلق موقعيت‌هاي معمول و عنصر آشنايي‌زدايي كه باعث تفاوت زبان ادبي از كلام عادي مي‌شود ـ چيزي كه فرماليست‌هاي روسي به آن معتقدند ـ كمي ذهن مخاطب را اذيت كنيم، اذيت نه به معناي آزار بلكه به معناي واداري به تفكر. كاري كه صالحيان بخوبي انجام داده است. فقط در چند مورد رفتارهاي زباني كليشه‌اي و تكراري‌اند. مثل «ميييييييييييييييي رود» در صفحه‌هاي 9 و 32 ـ «مي‌با با رد» در صفحه‌هاي 30 و 31 ـ «سرو و و و و و و» در صفحه 68 ـ «اووووج» و «فر و د » در صفحه 82 كه فرود آمدن به شكل تصويري هم نشان داده شده اما اوج به همان شكل افقي نوشته شده و تصويري از اوج گرفتن به دست نمي‌دهد.

آزاده صالحيان در بعضي شعرها با به هم ريختن اقتدار سطرها و ايجاد موسيقي‌هاي بيروني با استفاده از فضاهاي زباني ـ ذهني و ارجاع آنها به بنيان متن ساختمان كارش را با مهارت پي‌ريزي مي‌كند و شكل مورد نظرش را مي‌سازد.در واقع اگر بخواهيم به رمز‌گشايي و كنكاش در لايه‌هاي دروني شعرها بپردازيم آن‌وقت بيشتر با فرمت‌هاي تصويري شعرها برخورد مي‌كنيم، البته بررسي آنها بيشتر از جنبه كاركردي مدنظر نگارنده است نه از جنبه زيبايي‌شناسيك.

ـ خيابان هنوز هست هنوز ‌/‌ و نفسش زير آسفالت، آسفالت شده، شايد به تنگ آمده ‌/‌ خيابان هنوز گوره خر نشده ‌/‌ اين را شنيده بودم ‌/‌ و سفيد و سياه ‌/‌ شايدم آبي و سفيد كنار خيابان هنوز خاكي ست ‌/‌...ص 49

شاعر در بعضي سطرها واقعيت را برعكس و يا به نظر من اشتباه معرفي مي‌كند حالا اين پرسش مطرح مي‌شود كه اگر اين كار تعمدي است چرا؟ و اگر نيست چرا؟ البته ساختارها و فضاهاي ذهني و زباني اين مجموعه براي اين نوع رفتارها همخواني ندارند.

ـ «زمين اين مكعب تو خالي» ص 20 ‌/‌ زمين بيضي چرا مكعب معرفي شده و اگر هم بياييم «آونگ» در سطر «فوكو هنوز آونگش زير گنبد كليسا تلوتلو مي‌خورد» را واسطه و بهانه قرار دهيم و زمين را به جاي «زمين بودن» ساعتي مكعب شكل معرفي كنيم، باز تركيب منطقي و قابل قبولي نيست چون در ساختار شعر زمينه سازي و مفهوم‌سازي نشده است.

در پايان بايد اين نكته را اشاره كنم كه هر شعر تازه براي توليد شدن نيازمند ايده و ذهني تازه است و صالحيان به طور يقين مي‌تواند با مطالعه و تمرين شعرش را از فراز و فرودهاي ناموزون و نامفهوم دور نگاه داشته و در آينده آثاري استوار بر پايه‌هاي شعور و شناخت ارائه كند.

او به طرح انتقاد مي‌انديشد نه به حل معضلات و مشكلات جهان، چرا كه مي‌داند جهان پيچيده‌تر از آن است كه با نسخه شعر او شفا يابد. تعهد شعر غيرايدئولوژيك در مرز ترسيم جهان و انتقاد از آن متوقف مي‌شود اما شعر ايدئولوژيك براساس باور به يك مدل كلي و قاطع از اين مرز مي‌گذرد و با نشاندن شاعر بر برج عاج روشنفكري، خود را در لباس اصلاحيه‌اي مطمئن براي رفع كاستي‌هاي جهان مي‌بيند. شاعر ايدئولوژيك ساده‌لوحانه به نسخه شعرش اعتقاد دارد.

شعر «كروب رضايي» ساده‌لوحانه نيست. پس به كسوت پر زرق و برق شعر ايدئولوژيك در نمي‌آيد. «كروب» با نيشخند به جهان مي‌نگرد. (به ياد بياوريد «بنجامين» الاغ پير «قلعه حيوانات» نوشته «جورج اورول» را!) و براي انتقاد از جهان چه راهي بهتر از شوخي و طنز؟ بخصوص وقتي حدس مي‌زني راه نجاتي نيست و حتي همين انتقاد طناز، دست و پا زدني مايوس و نااميدانه بيشتر نيست.

«معني دگرديسي را مي‌دانم ‌/‌ شفيره‌اي ‌/‌ آرزوي پرواز مي‌كند ‌/‌ من نه كرمم ‌/‌ نه به آسمان فكر مي‌كنم ‌/‌ اين آلبوم زيست شناسي ‌/‌ بالهايم را ميخكوب كرده است.»

طنز خيال «كروب» را راحت كرده است. پشت اين پرده نازك هر چه بخواهي مي‌گويي. همه مي‌بينند، اما چون يك شوخي بيشتر نكرده‌اي كاري به كارت ندارند. اتفاقاً مشكل هم در همينجاست، تو را جدي نمي‌گيرند. نه تنها آنها كه هدف انتقادت هستند بلكه جامعه ادبي هم و اين برمي‌گردد به سابقه شعر طنز ايراني در سده اخير. در اين مدت شعر طنز ايراني هرگز از سطح انتقادات اجتماعي ساده و قشري فراتر نرفته است و از سوي ديگر از نظر رعايت فن شعري در برابر محتواي خود كم آورده است. يعني به نفع بيان از فرم و تكنيك خود كوتاه آمده است. البته طي دو دهه گذشته طنز در شعر ايران چهره‌اي متفاوت و جدي‌تر يافته است. طنزي كه گاه با پي‌رنگ‌هاي فلسفي به شعر عمق و لايه‌هاي متعدد معنايي هم مي‌بخشد.

«اكبر اكسير» با شعر «فرانو» كه از مهم‌ترين اركانش طنزست، موجي از اشعار كوتاه با رنگ و بوي طنز و نگاهي انتقادي به راه انداخته است كه «كروب رضايي» را بايد شناگري در همين امواج دانست.

او به همه جا سرك مي‌كشد و به خاطر زبان صميمي «فرانويي» و به دليل دايره واژگاني بسيار وسيع، هيچ رويداد و حادثه و جرياني نمي‌تواند خود را از انعكاس در شعر او محروم بداند. از نقد جهان مدرن و تبعاتش گرفته تا رژيم حقوقي درياي خزر. از محيط زيست گرفته تا صنايع معظم چوب چوكا در ولايتش گيلان. از زندگي كارمندي گرفته تا خود شعر، به عنوان ابژه.

پس شعر «كروب رضايي» از نظر موضوعي شلوغ و فاقد انتظامي خاص است درست مثل زندگي انسان متمدن امروز. «كروب» شاعر پشت ميزنشيني نيست. او شعر را از دور و بر خود جايي كه خيلي از آدم‌ها كاملا بي‌تفاوت از كنارش مي‌گذرند شكار مي‌كند. به همين دليل شعر او جزء نگر و عيني‌گراست كه اين هم توصيه‌هاي «فرانو» محسوب مي‌شود.

«رجزي خوانده نمي‌شود ‌/‌ پهلواني نيست! ‌/‌ در معركه دوره گرد ‌/‌ زنجيري‌/‌ پاره نمي‌شود‌/‌ آن گوشه ماري خفته است ‌/‌ اين كاوه آهنگر نمي‌شود.»

درست است كه مانيفست‌ها چه بخواهند و چه نخواهند در پي نوعي همسان‌سازي هستند و خواه‌ناخواه شعر امضاءكنندگان و پيروان خود را به يك كانال خاص هدايت و در نتيجه بشدت به هم شبيه مي‌كنند اما تجربه نشان داده كه زمان از اين شباهت‌ها به تدريج مي‌كاهد و آن‌گاه هويت شخصي و فردي هر شاعر به‌رغم تبعيت از اصول اوليه مانيفست بروز خواهد كرد و سبك خاص آن شاعر پديد خواهد آمد.

«كروب رضايي» هنوز به چنين استقلالي نرسيده است. شعر او هنوز بشدت «اكسيري» است اما بايد چون هر شاعر جواني به او هم فرصت داد تا خود را بيابد.

«درهاي اتوماتيك اعصابم را خرد مي‌كنند ‌/‌ چشمي‌هايي كه فرمان مي‌دهند ‌/‌ به ايست، برو ‌/‌ درهاي من ‌/‌ روي پاشنه‌هاي خودم مي‌چرخند.»

حميدرضا شكارسري
‌ شاعر و منتقد

روز گذشته دكتر محمد حسيني ، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در حاشيه حضور خود در روزنامه جام‌جم، در گفت‌وگو با ما از برگزاري اولين جلسه اين شورا خبر داد و افزود: «دولت در زمينه سينما كارهاي خوبي انجام داده و اصناف مختلف سينماي كشور اين اطمينان را داشته باشند كه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و در دولت به مسائل آنها بخوبي پرداخته مي‌شود و قطعا شاهد رونق بيشتري در سينما خواهيم بود.»

شوراي عالي سينما، واژه‌اي است كه در سال 1388 و پس از انتصاب جواد شمقدري به عنوان معاون سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بارها شنيده شده است. جواد شمقدري هم در اولين جلسه مطبوعاتي خود و هم در مصاحبه‌هاي مختلف به اين نكته اشاره كرده كه شوراي عالي سينما مرجعي رسمي و عالي است و از آنجا كه برخي تصميمات در معاونت سينمايي ارشاد، ظرفيت اجرايي لازم را در ديگر نهادها و سازمان‌ها ندارند و براي حل اين مشكل به دستور بالاترين مقام اجراي كشور كه شخص رئيس‌جمهور است، نياز است، اين شورا تشكيل خواهد شد.

ديروز حسيني با نام بردن از «رئيس‌جمهور» به عنوان رئيس شورا، درخصوص ساير اعضاي اين شورا گفت: «وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در مقام نايب رئيس و معاون سينمايي به عنوان دبير، اعضاي اين جلسه را تشكيل مي‌دهند. همچنين رئيس سازمان صدا و سيما، رئيس سازمان تبليغات اسلامي و رئيس كميسيون فرهنگي دولت نيز در اين شورا حضور خواهند داشت. 2 نفر به انتخاب صنوف و تشكل‌هاي صنفي و 5 نفر از سينماگران به انتخاب وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز در اين جلسه حاضر خواهند شد.»

وزير ارشاد ديروز به نام فيلمسازان عضو اين شورا اشاره نكرد، اما تلاش‌هاي خبرنگار ما براي كسب اسامي افراد حاضر در اين جلسه ادامه پيدا كرد. ابتدا طي تماس با خانه سينما از فرهاد توحيدي (نايب رئيس هيات مديره)‌ درخصوص حضور يا عدم حضور نماينده‌اي از خانه سينما پرس و جو كرديم. توحيدي با ابراز بي‌اطلاعي از تشكيل چنين جلسه‌اي گفت: «هيچ نماينده‌اي از خانه سينما براي حضور در اين جلسه دعوت نشده است» اما در ادامه پيگيري‌ها متوجه شديم براي حضور در اين شورا از «كانون كارگردان‌ها» و «صنف واحد تهيه‌كنندگان» دعوت شده است.

از اولي «مسعود جعفري جوزاني» در اين جلسه حضور دارد و از دومي «محسن علي‌اكبري» به عنوان نماينده در اين جلسه حاضر خواهد شد. يك منبع آگاه نيز به خبرنگار ما گفت ابراهيم حاتمي‌كيا و جمال شورجه نيز ديگر اعضاي اين شورا هستند.

شوراي عالي سينما قرار بود اسفند ماه سال گذشته برگزار شود اما برگزاري اين جلسه تا اين روزها به تاخير افتاده است. تشكيل شورا در چنين روزهايي كه سينماي ايران خود را براي حضور در جشنواره فيلم فجر آماده مي‌كند، مايه اميدواري است و قطعا مي‌تواند به رشد و پيشرفت سينما منجر شود و اين صنعت ـ هنر حساس را از آسيب‌ تصميم‌گيري‌هاي پراكنده رها كند.

رضا استادي ‌
‌ گروه فرهنگ و هنر

ديروز عصر ، آيين نكوداشت حجت‌الاسلام‌والمسلمين محسن قرائتي در حالي برگزار شد كه به گفته خودش در تمام طول عمر هيچ تعطيلي براي تبليغ و ترويج و كار فرهنگي قائل نبوده است و شايد از همين‌روست كه يكي از سخنرانان اين مراسم يعني حجت‌الاسلام محمدجواد ادبي در گفت‌وگو با «جام‌جم» مهم‌ترين ويژگي استاد قرائتي را «قريحه روشن» و «ذهن بيدار» معرفي مي‌كند.

مردم‌شناسي و ايجاد نشاط معنوي

رئيس انجمن آثار و مفاخر فرهنگي كشور همچنين مي‌گويد: دين‌شناسي و آگاهي فراگير نسبت به دين، استناد به كلام اهل بيت عليهم‌السلام، مردم‌شناسي همراه با زمان‌شناسي، فزوني دانش بر گفتار و ايجاد نشاط معنوي در ميان مخاطبان از ديگر ويژگي‌هاي روحاني است كه تصوير او با گچي سپيد در دست، پاي يك تخته سياه در ذهن بسياري از مردم ماندگار شده است. نكته‌اي كه رئيس فراكسيون قرآن مجلس شوراي اسلامي هم به نوعي ديگر بر آن تاكيد مي‌كند: گروه وسيعي از جامعه و مردم در دهه‌هاي اخير مخاطب «درس‌هايي از قرآن» حجت‌الاسلام قرائتي بوده‌اند و نكات متعدد اخلاقي از اين معلم مردمي و قرآني كشورمان آموخته‌اند.

لاله افتخاري در گفت‌وگو با «جام‌جم» قرائتي را يك جامعه‌شناس و مردم‌شناس برجسته هم مي‌داند كه به خوبي با دردهاي مردمي كه در كوچه و بازار زندگي مي‌كنند، آشناست. او با اشاره به اين كه قبل از آقاي قرائتي، در رسانه ملي مرسوم نبود كه تبليغات ديني، با شادي و نشاط همراه باشد و كمتر ديده شده بود كه يك روحاني بخندد و بخنداند، ادامه مي‌دهد: نگاه استاد قرائتي نگاهي فراجناحي و فراسياسي است و او درواقع نگاهش به جامعه نگاهي قرآني است و آسيب‌ها و دردها را بخوبي شناسايي مي‌كند و با توجه به دانش و شناخت مناسبي كه از قرآن دارد سعي مي‌كند براي كاهش دردها و آسيب‌ها طرح درس و موضوع كند.

شايد همين نكته‌اي كه رئيس فراكسيون قرآن مجلس شوراي اسلامي به آن اشاره مي‌كند دليلي باشد تا حجت‌الاسلام ادبي در بخش ديگري از سخنانش محسن قرائتي را نماد تعامل روشمند با قرآن كريم معرفي كند.

او مي‌گويد: «مساله، قصه، عقيده، اخلاق و شعار» 5محوري هستند كه ايشان از قديم‌الايام پاي تخته سياه مي‌نوشتند و به موازات هم از هيچكدام از اين 5 موضوع غافل‌نمي‌شدند و تاثيرگذاري او بر مخاطبانش به گونه‌اي بود كه هركس مجالس آقاي قرائتي را ترك مي‌كرد، تا مدت‌ها شعاري را كه در پايان مجلس طرح شده بود به ياد داشت.

اما مهم‌ترين دليل اين تاثيرگذاري را حجت‌الاسلام حميد محمدي، رئيس سازمان فعاليت‌هاي قرآني كشور هم اين‌گونه تشريح مي‌كند: ما در كشور سخنور، اديب و عالم، زياد داريم، اما شخصيتي مانند حجت‌الاسلام والمسلمين قرائتي كه اين‌طور تاثيرگذار باشد كمتر داريم و اين تاثيرگذاري بالا ناشي از اخلاص ايشان است. مراسم نكوداشت اين معلم و مبلغ پيشكسوت قرآني كشورمان در انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، عصر ديروز با سخنراني چند چهره فرهنگي و ديني همراه بود كه مشروح اين مراسم را در صفحه آخر روزنامه مي‌توانيد بخوانيد.

بزرگداشت حجت‌الاسلام‌ والمسلمين حاج‌ شيخ محسن قرائتي امروز ساعت 17:30 در حالي برگزار مي‌شود كه در اين مراسم چهره‌هايي از جمله آيت‌الله استادي، حجت‌الاسلام والمسلمين سيدابراهيم رئيسي معاون اول قوه قضاييه، دكتر علي دارابي معاون سيماي رسانه ملي و حجت‌الاسلام علي‌اكبر رشاد سخن خواهند گفت.

حجت‌الاسلام والمسلمين محسن قرائتي از مفسران قرآن و از مبلغان شهير اسلامي است كه سال‌هاست به تدريس علوم و معارف قرآني و پرورش و تربيت طلاب مي‌پردازد.

برنامه تلويزيوني حجت‌الاسلام قرائتي با عنوان «درس‌هايي از قرآن» پنجشنبه هر هفته پس از خبر ساعت 19 از شبكه يك سيما پخش مي‌شود كه تكرار آن روزهاي جمعه ساعت 14:30 از شبكه سيماي قرآن قابل مشاهده است. او همچنين مسووليت نهضت سوادآموزي كشور را بر عهده داشت؛ نهضتي كه روز گذشته سالروز تشكيل آن به فرمان حضرت امام خميني(ره) در سال 1358 بود. در سال‌هاي اخير همچنين حجت‌الاسلام قرائتي رياست ستاد اقامه نماز كشور را هم بر عهده داشته است.

مراسم بزرگداشت اين پيشكسوت و معلم قرآني كشورمان از ساعت 17:30 تا 19:30 امروز در محل تالار اجتماعات انجمن آثار و مفاخر فرهنگي به نشاني خيابان ولي‌عصر، پايين‌تر از ميدان منيريه، پل اميربهادر، خيابان سرگرد بشيري، پلاك 71 برگزار مي‌شود.

گوهري دانش‌آموخته كارشناسي‌ارشد الهيات از دانشگاه امام صادق(ع) است كه پس از اتمام تحصيلات خود، براي اخذ مدرك دكتري، رهسپار انگلستان شد. او داراي 2 دكتري اديان و عرفان از دانشگاه ليدز و حقوق بين‌الملل از دانشگاه آكسفورد و از اساتيد اين دانشگاه است. آثار متعددي از وي به نگارش درآمده كه از آن جمله مي‌توان به ترجمه كتاب صوفيسم و تائوئيسم اثر توشيهيكو ايزوتسو و تاليفاتي چون يهوديت از نظر اسلام، مسيحيت از نظر اسلام، دائره‌المعارف مختصر عراق و... اشاره كرد.آنچه مي خوانيد گزارشي از سخنراني وي است .

بنده قرآن كريم را به اين خاطر ترجمه كردم كه گمان بردم بر من واجب است كه اين كار را انجام دهم. سوابق و تجربيات تحصيلي و آشنايي با عناصر اوليه و مقومات كار باعث شد احساس كنم در درون بنده اين خواسته پديد آمده و بر من لازم و فرض است كه اين كار را انجام دهم. احساسي كه انسان از درونش مي‌كند و مويد به شرع است و غيرمنطقي، غيرمعقول و نامشروع نيست و قدم گذاشتن در راه صدق، حقيقت و درستي است و احتمالا از خداوند به انسان الهام مي‌شود. اگر انسان بتواند به اين نوع احساسات پاسخ مناسب دهد ان‌شاء‌الله خداوند به او همه چيز خواهد داد. از اين روست كه بنده ترجمه قرآن به زبان انگليسي را انجام دادم. هميشه اين اتفاق نمي‌افتد كه انسان به مدت بيش از 20 سال با 3 زبان آشنا باشد و خوب كار كرده و آشنايي مناسبي داشته باشد.

علماي دين اسلام در كشور ما هستند و تخصص‌هاي حوزوي دارند و قرآن را مي‌توانند به زبان عربي بخوانند كه غالبا قرآن را به زبان عربي مي‌خوانند. آنهايي كه زبان عربي را بلد نيستند و مفاهيم كلي را نمي‌فهمند از باب ثواب هم شده متن عربي قرآن كريم را مي‌خوانند و به برخي از ترجمه‌هاي آن هم مراجعه مي‌كنند. در زبان انگليسي تعداد ترجمه‌هاي قرآن به آن اندازه كه در زبان‌هاي اسلامي هست، وجود ندارد. همچنين نظارت روي اين ترجمه‌ها به اندازه نظارتي كه در كشورهاي اسلامي روي ترجمه‌هاي قرآن مجيد مي‌شود، نيست. در كشور ما با وجود تمام آزاد دستي كه به مترجمان داده مي‌شود، ولي توسط مسوولان وزارتخانه‌ها يا موسسات ديني يا در نهايت خود مردم ترجمه‌ها خوانده مي‌شوند.

به دلايل مختلف در جهان انگليسي‌ زبان‌ها اين گونه نظارت بر ترجمه و چاپ قرآن كريم وجود ندارد. يكي از دلايل اين است كه اولا عمق اسلام در اين كشورها اينقدر زياد نيست، بنابراين درك مناسبي از اسلام و قرآن و حتي مسلماني وجود ندارد، دوم اين كه نظارت‌هاي مناسب بر ترجمه و چاپ قرآن كريم وجود ندارد، سوم اين كه اگر دخل و تصرف در ترجمه انجام شود كسي ايراد و اشكالي نمي‌گيرد و برخي از اوقات هم هست كه اين كار ترويج و تبليغ مي‌شود.

فرض كنيد اگر آيات مربوط به يهود در ترجمه انگليسي حذف شود كسي به شما نمي‌گويد چرا اين اتفاق افتاد حتي شايد مورد تشويق خيلي از افراد قرار بگيريد؛ بنابراين نشستن، مداقه و دقت كردن در ترجمه‌هاي صورت گرفته قرآن كريم در بعضي مواقع براي همه افراد ميسر نمي‌شود. در برهه‌اي از زمان كه براي بنده ميسر و توفيق شد براي چند ماه اين ترجمه‌ها را بخوانم و بعد مقايسه كنم و دوست داشتم اين ترجمه‌ها را براي انتقال معلومات ديني به انگليسي‌زبان‌ها مورد استفاده قرار دهم، اما بعد به نظرم رسيد اگر بعضي از اين ترجمه‌ها را معرفي كنم شايد شرعا مسوول باشم به خاطر اين كه در جاهايي مي‌ديدم يا يكي از آيات اصلا وجود ندارد يا آيه‌اي هست و بعضي از كلمات آن نيست يا اگر ترجمه هست، معناي اصلي آيه را در بر ندارد و درخصوص موارد ديگر هم اگرچه كاستي‌هايي بود، ولي مسووليت شرعي نداشت، احساس مي‌كردم كه ترجمه‌ها اينقدر سخت و دشوار است كه فرضا اگر ترجمه قرآن را به كسي هديه مي‌دادي گمان نمي‌كردم او معاني قرآن را در ميان كلمه‌هاي دشوار بفهمد.

ما كه خارج از كشور با زبان انگليسي به صورت تخصصي برخورد داشتيم متوجه مي‌شويم كلمه‌هايي كه در زبان انگليسي ديگر استعمال ندارند و شناخته شده نيستند، در ترجمه‌ها مي‌آيند، اما واقعا يك انگليسي‌زبان اين اصطلاحات را در نمي‌يابد به خاطر اين كه مشابه آن در لغتنامه دهخدا هم كلماتي است كه فارسي‌زبان‌ها آن را درنمي‌يابند. معناي وجود يك لغت در لغتنامه اين نيست كه در متن فارسي استفاده مي‌‌شود و همه فارسي‌زبان‌ها آن را مي‌فهمند. در طول اين مقايسه‌هايي كه از ترجمه قرآن به زبان انگليسي انجام شد اين سوال براي من مطرح شد كه چه بايد كرد؟ كار ترجمه قرآن به زبان انگليسي هم به گونه‌اي نيست كه اگر اين كار به كسي سپرده شود در كوتاه‌مدت هم جواب دهد. انجام اين كار علم، زمان و توفيق مي‌خواهد. از خودم پرسيدم آيا من مي‌توانم اين كار را انجام دهم؟ يك مترجم به چه چيزهايي احتياج دارد؟ مترجم قرآن بايد با علوم ديني آشنايي داشته باشد كه بنده فوق‌ليسانس دانشگاه امام صادق(ع) در رشته الهيات بودم و گذشته از آن در دانشگاه تاكيد زيادي به زبان عربي داشتم. همچنين در كارهاي تخصصي و آكادميك در رشته علوم انساني سال‌ها با زبان انگليسي سرو‌كار داشتم، بنابراين اينجا احساس كردم كه بر من واجب شد، يعني به جاي اين كه دنبال كس ديگري براي اين كار بگردم خود را پيدا كردم و ناگهان دريافتم كه خود من بايد اين كار را انجام دهم.

در انجام اين ترجمه، ترجمه قرآن به زبان انگليسي خانم صفارزاده و خانم يزدان‌پناه را ديدم. چيزي كه مي‌توانم در اين ارتباط بگويم اين است كه ترجمه‌هايي كه اينها انجام دادند خوب است، ولي ترجمه من بهتر است. اگر گمان نمي‌بردم كه مي‌توان كار بهتري انجام داد اصلا اين كار را انجام نمي‌دادم. ترجمه اين كار سالياني به طول انجاميد و همچنان ادامه دارد. اگرچه 3 بار چاپ شده است، ولي هر كدام از چاپ‌ها نسبت به قبلي مزيت‌هايي دارد و از جمله چيزهايي كه انجام مي‌شود بازخواني مرتب ترجمه است كه هم از لحاظ لغوي، گرامري، دستوري و چيزهايي كه امكان داشته در گذشته بهتر انجام شود، اما به هر دليلي صورت نگرفت. اگر اين كار ترجمه يك كتاب معمولي و نوشته بشري بود شايد مي‌گذاشتيم تا چند سال ديگر اگر استقبالي شد تجديدنظر انجام گيرد تا منتشر شود، اما چون قرآن كريم و كلام‌الله است و اگر نارسايي در آن وجود داشته باشد كه امكان دارد درست شود، وظيفه ماست كه بايد درست شود و دوباره چاپ شود، بنابراين با انجام چنين كارهايي چاپ سوم از دو چاپ قبلي صحيح‌تر است.

يكي از مشكلات كار اين بوده كه در محيط غريب دارد اجرا مي‌شود، يعني در واقع حامي و پشتيباني نداريم و كسي قدر اين كار را نمي‌داند، ولي در كشور ما با وجود اين كه ترجمه‌هاي مختلفي از قرآن كريم وجود دارد، اما ترجمه و تفسير قرآن مورد توجه ويژه و مورد حمايت‌هاي معنوي قرار مي‌گيرد. عزت و لطفي كه اكنون شما در اين محفل گذاشتيد به خاطر قرآن است، به خاطر اين كه در جامعه براي قرآن ارج و قرب قائلند. در جوامع غربي چنين خبرهايي نيست و ازجمله مشكلات اين است كه مترجم يا مولف علوم اسلامي بدون حمايت كار مي‌كند و همچنان با قوت ايمان و نيروي عقيده بايد كار خود را ادامه دهد و اين كار سختي است كه در پس آن هم منافعي ديده نمي‌شود، يعني نه قرار است به عنوان نويسنده سال مطرح شويد و نه قرار است جايزه بگيريد و نه قرار است كه حتي حق‌تأليف بگيريد. وضع داخل و خارج از كشور در اين عرصه قابل مقايسه نيست. زماني كه ترجمه‌اي به زبان فارسي نوشته مي‌شود، مترجم در نمايشگاه كتاب و قرآن به علاقه‌مندان امضا مي‌دهد و خوانندگان مي‌آيند و تقدير و تكريم مي‌كنند و...، اما در غرب اين گونه نيست. تنها اميدواريم خداوند از ما بپذيرد و تنها اوست كه همه حمايت‌ها را از ما مي‌كند و نگهدار ماست.

گروه‌هايي هستند كه طرفدار حقوق خانم‌ها هستند و تمايل دارند آياتي را كه در مورد حقوق زن و مرد در قرآن وجود دارد، تعديل كنيم يا دوست دارند اصلا اين آيات را در ترجمه نياوريم. همچنين كساني هستند كه سامي‌ستيز هستند؛ يعني مي‌گويند نبايد كسي با قوم يهودستيز كند (البته كسي قصد ستيز ندارد. آنها فكر مي‌كنند هر كسي كه با آنها مخالف است و سخني به زبان بياورد با آنها سرستيز دارد) آنها تمايل دارند جاهايي از قرآن كه به يهوديان اشاره شده كه معاني سلبي دارد حذف شود. اگر اين كار انجام شود حتي تقدير و تكريمي به عنوان روشنفكر از آنها مي‌شود و حتي ترجمه را در تريبون‌هاي بين‌المللي مطرح مي‌كنند كه ترجمه زيبا و صحيحي از قرآن عرضه شده است. اگر ترجمه آيات مربوط به قوم يهود يا آيه‌هايي كه ممكن است گروه‌هاي سياسي يا ايدئولوژيك ديگر دوست نداشته باشند حذف شود، آنها مترجم را به عنوان يك اصلاحگر ديني خواهند ديد، بنابراين از نظر آنها مترجم سزاوار اين است كه شناخته شود و اين قرآن هم بيشتر خوانده شود. اين موضوع‌ها اكنون در غرب وجود دارند، اما بنده گمان مي‌كنم آدم نبايد خداوند را به خاطر اهداف كوچك و ناچيز دنيوي خشمگين كند. معتقدم اگر كاري كه مخالف عقيده بنده باشد انجام دهم، خيانت است.

براي ترجمه حتي ذهنيت انگليسي‌زبان‌ها با هم متفاوت است. انگليسي‌زباني كه در استرالياست با انگليسي‌زباني كه در خود انگلستان زندگي مي‌كند فرق دارد. استراليايي انگليسي نيست ولي انگليسي‌زبان است، آمريكايي انگليسي نيست ولي انگليسي‌زبان است و آمريكايي‌ها انگليسي صحبت مي‌كنند ولي فرهنگشان با انگليسي‌هاي بريتانيا فرق دارد. اينها چالشي است كه در ترجمه به زبان انگليسي وجود دارد، حتي اصطلاحات بريتانيايي با آمريكايي و نيوزيلندي و استراليايي فرق دارند. از طرف ديگر، در ترجمه قرآن مشكلاتي وجود دارد.

غالب انگليسي زبان‌هايي كه به اسلام گرايش پيدا مي‌كنند كساني نيستند كه در كارهاي علمي حضور داشته باشند. غالب كساني كه كارهاي علمي سطح بالا انجام مي‌دهند مستشرقان هستند. مستشرقان هم خيلي با ظرافت عمل مي‌كنند، اما مومن‌ترين آنها كه به نظر نمي‌رسد هيچ‌گونه خطشه‌اي در كار آنها وارد باشد و كار علمي در زمينه‌هاي علمي انجام مي‌دهد وقتي نيك بنگري پس‌زمينه‌هاي قبل از آغاز كار و حتي اگر مسلمان هم شده باشد، پيش زمينه‌هاي قبل از مسلماني در كارهاي او مشاهده مي‌شود، در اعماق كار علمي آنها مي‌توان مسائلي را يافت كه شبهه‌برانگيز است.

در رابطه با مستشرقاني كه روي قرآن كريم كار كردند كسي مانند آربري وجود دارد كه قرآن را ترجمه كرد كه ترجمه آن هم خيلي قديمي است. آن چيزي كه باعث مي‌شود ما گمان كنيم ترجمه ما ترجمه مناسبي است به خاطر اين است كه ما از ايران برخاستيم و در عربي هم ساليان متمادي كار كرديم و در انگليسي هم ساليان متمادي فعاليت داشتيم و در مهد زبان انگليسي كه دانشگاه آكسفورد است و آكسفورد ديكشنري مرجع ديكشنري‌ها حساب مي‌شود، افراد بسيار زيادي را در آنجا ديديم و با آنها مشورت كرديم.

ترجمه آيه «ن» يكي از مشكلات است، «N» انگليسي «نون» نيست، كما اين‌كه ما اختلاف‌نظر داريم كه اصلا «نون» يعني چه؟ يا «الم» يعني چه؟ تفاسير مختلفي هست و هر كسي به ظن خودش چيزهايي گفته و غالبا هم مي‌گويند كه ما اينها را در نمي‌يابيم، ولي ما مي‌دانيم كه اينها چگونه تلفظ مي‌شوند. براي ترجمه قرآن به زبان ديگر يك نوع اجتهادي لازم است كه مترجم اين اجتهاد‌ها را انجام دهد. در آن قسمت‌ها و بخش‌هايي از قرآن كريم كه ترجمه‌پذير نيست اجتهاد بنده اين بود كه كلمه عربي را به كار بردم تا كلمه عربي مستقيم وارد زبان انگليسي شود مثلا كلمه «فتوا» در زماني كه سلمان رشدي كتاب خود را منتشر كرد، امام(ره) فتوايي دادند در زبان انگليسي كلمه فتوا شناخته شده نبود. معناي آن بتدريج وارد زبان انگليسي شده و اكنون در ديكشنري آكسفورد كلمه فتوا قرار گرفته و معناي آن آمده است؛ بنابراين هر چقدر كه امكان دارد بايد كلمه عربي را وارد زبان انگليسي كرد تا الفاظي كه خوانده مي‌شوند و در معناي آن اتفاق نظر وجود ندارد براي افرادي كه مي‌خوانند، قابل فهم شود، البته در اين كار نبايد زياده‌روي كرد، بلكه تا جايي كه امكان دارد و ميسر هم نيست كه كار ديگري صورت گيرد بايد از اين روش استفاده كرد، اما در مورد مجازات، تعبيرات، كنايات، ايهام و... بايد به مترادف‌‌ها توجه شود. جايي كه مترادف نيست بايد به عبارت تبديل شود. در رابطه با عبارت‌هايي كه به اين شكل ساخته مي‌شوند بايد معادلات آن ساخته شود و جستجو كرد كه نزديك‌ترين اصطلاح به اين عبارت‌ در زبان انگليسي چيست. اگر وجود دارد و هم معناست استفاده شود. اگر وجود ندارد بايد نزديك‌ترين كنايه يا چيزي در همان رديف گزيده و انتخاب شود.

ذهنيت انگليسي‌زبان‌ها، بخصوص آنهايي كه در بريتانيا هستند با ما كاملا تفاوت دارد. حتي نحوه محاوره و مكالمه با آنها در مقايسه با ما بسيار تفاوت دارد. خيلي از تعارفاتي كه ما داريم در آنها وجود ندارد، اما در ترجمه قرآن چون متن عادي نيست نبايد به اين فكر كنيم كه معناي آيات قرآن را به گونه‌اي بچرخانيم تا شبيه ذهنيت آنها شود كه اين غلط است. كما اين‌كه ما فارسي‌زبان‌ها بايد فكر و نحوه فرهنگ خود را به گونه‌اي تغيير دهيم تا عربي را بفهميم و زبان قرآن را بياموزيم. اگر كسي بگويد من بايد قرآن را به شكلي به زبان فارسي ترجمه كنم كه با فرهنگ فارسي مطابقت داشته باشد، نادرست است. بايد ترجمه‌اي از قرآن داشته باشيم كه فارسي‌زبان بفهمد ولي در عين حال فارسي‌زباني كه ترجمه را مي‌خواند ياد بگيرد كه فرهنگ پيامبر(ص) در آن موقع اين گونه بوده و اين كتاب در آن موقع نازل شده و فهم اين كتاب به بهترين شكل اين است كه بفهميم در زمان پيامبر(ص) اين زبان و اصطلاحات چگونه استفاده مي‌شدند. بنابراين در ترجمه قرآن به زبان انگليسي با وجود مراعات احوال و فرهنگ انگليسي‌ها كه بايستي تا حد زيادي برايشان قابل فهم باشد بايد ساختارهاي قرآني را محفوظ نگه داريم و بتدريج در انجام كارهاي تبليغي، افرادي كه به قرآن علاقه‌مند و جذب مي‌شوند، اندك‌اندك نحوه تفكرشان با تفكر قرآني و ساختار قرآني تطابق پيدا كند.

در چاپ سوم اين ترجمه توضيحات و تعليقاتي بر بعضي كلمات و واژ‌ه‌ها نوشته شده است، در تنقيح و تصحيح چاپ سوم در قسمت‌هايي كه احساس مي‌شد در ترجمه امكان ندارد به صورت كافي و وافي روي آن تمركز كرد، در پاورقي در چند خط راجع به يك كلمه توضيح داده شده است. در نوبت بعدي كار ما اين است كه در 3 جلد كار ترجمه را انجام دهيم و پاورقي‌ها مفصل‌تر شود و روي آيه‌هايي تمركز مي‌شود كه متشابه هستند و معاني‌شان بسادگي دريافته نمي‌شود و در آنجا به اصطلاح توضيحات بيشتر و مفصل‌تري ارائه شود.

تفسيرالميزان، مجمع‌البيان، تفسير صافي، تفسير شبر و... كه تفاسير مهم شيعي هستند كه براي بهتر شدن كار ترجمه ديده شدند. در اين كار به تفاسير فارسي مراجعه نكردم، اما تفاسير ديگر خارج از تفسير شيعه؛ تفاسيري كه تفاسير تكنيكي و فني محسوب مي‌شوند مانند تفسير «كشاف» زمخشري را كه در ارتباط با زبان و لغت‌شناسي قرآن است هم ديدم. حتي براي اين‌كه ذهنم آشنا باشد عرائس‌البيان، تفسير منسوب به ابن عربي را هم ديدم نه اين‌كه از آنها استفاده شده باشد، بلكه براي اين‌كه كار جامع باشد همه ملاحظه شد. ملاك اصلي كار ما تفاسير شيعه بوده و در عين حال بايد تاكيد كنم كه كار ما ترجمه است و تفسير نيست. تنها كوشيده‌ام ترجمه در جايي مخالف با اصول عقايد تشيع نباشد و اين هم و غم ما بوده است. ملاك اصلي كار، تفاسير شيعه بوده كه بر اساس روايات اهل بيت(ع) تدوين شده‌اند، چرا كه اهل بيت(ع) مفسران حقيقي قرآن هستند.

نقشي كه اخيرا مسلمانان ايجاد و قوت و قدرتي كه آنها در جهان پيدا كردند باعث توجه مردم جهان و انگيزه‌اي براي خواندن قرآن شد، خيلي از افرادي كه تمايل به خواندن قرآن دارند چپگراهايي هستند كه از عقايد خود خسته و زده شدند.

درصدد هستيم متن عربي قرآن را همراه ترجمه انگليسي ارائه كنيم تا روشني آيات آن به دل و جان مخاطبان بتابد و همچنين افراد انگليسي‌زباني كه مايل به يادگيري زبان قرآن هستند، بتوانند از طريق تطبيق آيات با ترجمه آنها به اين مهم دست يابند.

اين ترجمه قرآن در همه كتابفروشي‌‌هاي اصلي انگلستان و نيز پايگاه‌هاي اينترنتي مثل آمازون عرضه مي‌شود. علاوه بر اين، ما از طريق موسسه قرآني آكسفورد اين ترجمه را به مراكز خاص ازجمله زندان‌ها و بيمارستان اهدا مي‌كنيم. همچنين در مراسم ازدواج تاز‌ه مسلمانان يك جلد از اين ترجمه به زوجين هديه داده مي‌شود.